25 mei 2018

Spaanse uitvindingen die de wereld hebben veranderd.

(Artikel geschreven voor De Costakrant editie 96)

Als we het hebben over Spaanse uitvindingen, denken we meestal aan de grote Spaanse uitvindingen zoals de autogyro van Juan de la Cierva, de onderzeeër van Isaac Peral of de dweilstok van
luchtmacht-ingenieur Manuel Jalón Corominas. Zie hiervoor De Costakrant editie 83. Er zijn echter andere minder bekende maar even belangrijke uitvindingen. Dit zijn enkele van hen.

De warme chocolademelk, chocolate caliente
Onder de honderden Spaanse bijdragen aan de gastronomie is er een die vaak onopgemerkt blijft, de warme chocolademelk. De populaire zoete en dikke drank op basis van cacao is geen Belgische, Zwitserse of Amerikaanse uitvinding, maar Spaans. De oude Azteken dronken chocolade, ja, maar het was een bitter brouwsel dat koud en gekruid werd met hete specerijen zoals chili. De Spaanse conquistadores vonden het mengsel niet zo lekker, dus kookten ze de cacao met suikerriet. Er wordt aangenomen dat de eerste warme chocolademelk gedronken werd  in het Monasterio de Piedra in Zaragoza. De drank werd al snel populair in het klooster en in de rest van het land.

De rolstoel, la  silla de ruedas.
Het idee om mensen met mobiliteitsproblemen in wagentjes te vervoeren is zo oud als de wereld. De eerste beelden komen uit China, gebeiteld op een tablet uit de zesde eeuw voor Christus. De eerste rolstoel die werd ontworpen en vervaardigd met het enige doel een persoon met een handicap te vervoeren, werd in 1595 in Spanje vervaardigd. Deze rolstoel was gemaakt om het leven van koning Felipe II, die last had van jicht, gemakkelijker te maken.

De nietmachine, la grapadora.
De eerste nietmachine in de geschiedenis dateert uit de 18e eeuw. Hij werd gemaakt in Baskenland op verzoek van koning Lodewijk XVII van Frankrijk. In de twintigste eeuw, door een overvloed aan papieren documenten, werden verschillende patenten aangevraagd die leidden tot het huidige bekende model.

Kabelbaan, el teleférico.
De Amerikanen denken graag dat de eerste kabelbaan ter wereld in 1913 over de Niagara-watervallen is gebouwd, maar de waarheid is dat er al een kabelbaan in San Sebastian was. Deze werd in 1907 gebouwd en liet de aristocratie van San Sebastian moeiteloos naar de berg Ulia klimmen. De bouw van deze kabelbaan is het werk van uitvinder, ingenieur en wiskundige Leonardo Torres Quevedo.

Het elektronische boek, el libro electrónico.
Het elektronische boek was nog niet bekend in 1949, maar dat belette niet dat leraar en uitvinder Angela Leon Robles een machine uitvond die algemeen beschouwd  wordt als de voorloper van het elektronische boek. Ze noemde het een mechanische encyclopedie. Het toestel is te zien in het Nationaal Museum van Wetenschap en Technologie van La Coruña.

De haakbus, el arcabuz.
Uitgevonden rond 1450, het was het eerste draagbare kanon uit de geschiedenis. De naam “acabuz”  komt uit het Nederlands  en betekent "haak kanon". Hoewel het door een enkele man kon worden getransporteerd en gebruikt, moesten de eerste modellen op een soort statief worden afgevuurd en was het laadproces erg traag en complex. Door de jaren heen werd de haakbus geperfectioneerd en verlicht, totdat hij in de tweede helft van de zestiende eeuw plaatsmaakte voor het musket.

Talgo trein, tren Talgo.
De eerste Talgo trein, ontwikkeld door de Baskische ingenieur Alejandro Goicoechea, werd gebouwd in 1942, maar het duurde tot 1964 voordat deze trein een internationale carrière zou beginnen. De treinen van dit type bereiken een conventionele snelheid van 200 kilometer per uur en overtreffen de 350 kilometer per uur op  hogesnelheidsroutes. Momenteel rijden deze treinen in verschillende landen, waaronder de Verenigde Staten.

Potlood slijper, afilalápices.
Deze werd in 1945 gemaakt door Ignacio Urresti. Het eerste model had een gewicht van anderhalve kilo en het zag eruit als een mengsel tussen een koffiemolen en een oude camera.