Novelda: Geschiedenis Cultureel Centrum Gómez - Tortosa

Dit gebouw, eigendom van de stad, toont de pracht van het Modernisme van de privéwoningen in deze stad. Dit gebouw van 3 verdiepingen werd in de laatste decennia van de 19 de eeuw gebouwd. Het onderging echter een grondige verbouwing en uitbreiding van haar plattegrond in 1901 toen het door Antonia Navarro Mira werd gekocht en die er verscheidene decoratieve en architectonische elementen aan toevoegde die eigen waren voor het Modernisme.

Dit gebouw was de woning van de familie en tevens de residentie van de graaf Gómez-Tortosa. Van de buitenkant kan men niet vermoeden hoe mooi het is van binnen. Daar geeft het goede voorbeelden van de decoratie en indeling die typisch zijn voor de bourgeoisie van het begin der 20ste eeuw. Hier onderscheiden zich de zuilen en het gietijzeren traliewerk en de ovale trap, bovenlicht, de patio omgeven door zuilen in Corinthische stijl op een basis van rood marmer uit de omgeving, de salon van de tapijten, beschilderd door Lorenzo Pericás, omgeven door een eikenhouten onderbouw met houtsnijwerk en decoratieve tegels, een kapel, antieke meubelen en nog veel meer elementen die de voortreffelijke smaak van het Modernisme uit dat tijdperk weerspiegelen.

Het gebouw dat thans het culturele centrum Gómez-Tortosa herbergt is samengesteld uit 2 gebouwen, die uit architectonisch perspectief geheel verschillend zijn. Het eerste, gebouwd in 1879 onder de leiding van de bezitter, José Rizo Ferrándiz, op een bouwterrein voor 4 huizen, die afgebroken werden om er één huis op te bouwen, waarin hij met zijn familie woonde tot einde 1893 als zijn vrouw Dolores Serrano sterft.
Al in 1899 koopt Antonia Navarro Mira het huis en zíj is het die het huis bij de verbouwing het Modernistisch karakter geeft dat we thans kunen bewonderen. In 1900 en 1901 verkrijgt haar schoonzoon, Graaf Antonio Gómez Tortosa, de twee aanliggende bouwterreinen achter het huis, waardoor één der meest private delen van het huis ontstaat namelijk: de binnenhof.

In die tijd was Antonia Navarro, samen met haar vader Louis Navarro Navarro de Mira één van de rijkste en machtigste families in Novelda. Beide hadden een  prestige in de zakenwereld, omdat ze als ondernemende personen en wegbereiders in de safraanhandel hooggekwalificeerd waren.
Deze vrouw woonde heel haar leven in het ouderhuis, behalve de tijd dat ze getrouwd was, waardoor ze naast haar vader leerde, hoe ze de zaak, de investeringen en de administratie van het familiebezit moest leiden op de meest actieve wijze. Het is daarom dat bij de dood van haar vader en als erfgename van een grote erfenis, zij besluit de teugels van het familiebedrijf en de vele bezittingen ter hand te nemen. Het is belangrijk hier op te merken dat zij een groot financier, ondernemer en een scherpzinnige belegster was met veel ervaring en dat zij als zakenvrouw onafhankelijk was.
Antonia Navarro was getrouwd met Louis Navarro Abad, maar na 8 jaren overleed haar man en bleef zij alleen met haar 3 kinderen: Carmen, Antonio (die stierf met 12 jaar aan t.b.c.) en Louisa.
Zij wees haar 2 paleishuizen in de Calle Mayor 2 en 24 toe aan haar 2 dochters. Het eerste aan Carmen Navarro, in 1888 getrouwd met de Graaf Gómez Tortosa en het andere aan Louisa, in 1905 getrouwd met José Louis Gómez Navarro.
Antonia. sterft op 17 November 1921, als ze 65 jaar oud is. Bij haar dood krijgt haar dochter Carmen, zoals reeds gezegd, het huis in bezit ofschoon het al haar tehuis was in de periode dat de activiteiten van haar man het toelieten in Novelda te verblijven.
Antonio Gómez Tortosa verkreeg de Titel gelijkwaardig aan de titel Doctor in de Rechten en werkte als zodanig in verscheidene Spaanse steden. Daarom ontving men in de residentie van het echtpaar vele, in die tijd, belangrijke personen en autoriteiten. Deze heer stierf in 1929 en zijn vrouw 2 jaar later, waardoor aan de 4 kinderen een grote erfenis achtergelaten werd. Vooral dit gebouw werd aan de dochter Louisa Gómez Tortosa toegewezen die, ofschoon ze haar residentie in Madrid had, lange perioden in haar familiehuis in Novelda doorbracht.
Men weet dat Louisa een zeer beschaafde en vrome. vrouw was. Ofschoon ze nooit trouwde, wijdde zij haar hele leven aan haar neven en nichten, omdat haar zuster Mercedes in 1934 in het kraambed stierf. Ze had een grote invloed op het toenmalige sociale leven, ze trad zelfs op als beschermvrouwe namens haar grootmoeder Antonia Navarro, toen de eerste steen gelegd werd voor het Heiligdom van de Heilige María Magdalena in 1918 en bij de inwijding in 1946.

De eerste beschrijving van het huis, zoals we het nu kennen is uit 1933 als het ingeschreven werd in het Register van Novelda. Het wordt beschreven als een huis in de Calle Mayor met een afgeschuinde hoek aan de Sirera y Dara15 straat, waar ook een dienstdeur op uit kwam. Het was samengesteld uit een begane grond en eerste verdieping, zolders en 2 grote patios, een met glazen dak en de andere helemaal open.

In het begin van de Burgeroorlog werd op het gebouw beslag gelegd om als zetel voor de CNT te dienen, maar enkele maanden voor het einde van de oorlog werd het weer vrijgegeven.

Louisa stierf in 1986 in Madrid en werd naar Novelda gehaald om in het familiegraf begraven te worden. Haar neef Juan Louis en nicht Mercedes Cort Gómez Tortosa werden de erfgenamen en aan hen behoort de woning. De laatste erfgenamen verkopen in 1988 het gebouw aan de stad Novelda, die daarmee haar wens in vervulling ziet gaan dit historische en artistieke erfstuk te verkrijgen en het op te kunnen waarderen voor de gemeente.

Vanaf dit moment begint men met een serie reparaties met de bedoeling het huis weer in de originele staat te brengen. Daarom wordt er een Modernisme Werkplaats School opgericht met het doel het weten en kunnen van de handwerkers en kunstenaars van de 20ste eeuw in te voeren in de werkloze bevolking. De Werkplaats-School voert alle reparatie werkzaamheden uit van alle schade die het huis geleden heeft en probeert de originele lijn weer te herstellen. Daarvoor worden de vloeren, deuren, meubels, gietijzeren dingen en voorwerpen uit glas, schilderijen en schilderingen en verdere decoratieve en architectonische elementen bewerkt met het doel ze weer nieuwe glans en leven te geven.

Sindsdien en tot nu toe zijn de reparatie en conserveringswerkzaamheden constant, maar nu zijn het verschillende reparatiegroepen die de opdracht hebben te waken over de “gezondheid” van de antieke en delicate edele materialen, die dit mooie en unieke monument sieren: het Culturele Centrum Gómez Tortosa. 

Bron Novelda Tourist Info