De
tijd van Sinterklaas is weer aangebroken en vrolijk zingen we het liedje ‘Zie
ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan...’ maar de goed heilige man komt
helemaal niet met een stoomboot uit Spanje en heeft ook niets met Spanje of ‘de
appeltjes van oranje’ te maken. Sterker nog, de Spanjaarden kennen Sinterklaas
niet als de weldoener die in december
voor de brave kinderen cadeautjes brengt. De Spanjaarden vieren het feest van
de Drie Koningen en dié brengen geschenken mee voor de kinderen.
Maar
hoe zit het nu met het echter Sinterklaas verhaal?
Nicolaas van Myra werd rond 280 te Patara in Lycië (zuidkust van Turkije) geboren en hij overleed als bisschop in
Myra (Klein Azië, nu Turkije) op 6 december 342. Nicolaas was kind van
welgestelde en erg gelovige ouders. Op de leeftijd van 19 jaar werd hij tot
priester gewijd en legde hij de kloostergeloften af. Gedurende zijn leven zou Nicolaas vele malen
de bevolking tegen demonen hebben beschermd, maar ook na zijn dood zou hij
verder voor de mensen hebben gezorgd. Zo zou hij tijdens hongersnoden schepen
hebben behoed voor de ondergang.
Nicolaas
werd begraven in Myra, waar zijn basiliek nog steeds te bezichtigen is. In de
7de eeuw breidde de verering van Nicolaas zich uit van Klein-Azië en
Griekenland naar Rome en in de 10de en 11de eeuw een verdere verspreiding naar
het noorden, Frankrijk, Engeland, Duitsland, België en Nederland.
In
1087 ondernamen vissers uit de Zuid-Italiaanse stad Bari een reddingsoperatie
in de stad Myra. Zo wilde men de overblijfselen van de heilige niet in de
‘heidense’ handen van de op komst zijnde Moren laten vallen Ze brachten de
stoffelijke overschotten van Sint-Nicolaas over naar hun stad om ze daar in
veiligheid te brengen. Op 8 mei 1087 voer het schip met de kostbare schat
plechtig de haven van Bari binnen. Vanaf dat moment werd deze stad een
bedevaartsoord. Er verrees een nieuwe, schitterende kerk ter ere van
Sinterklaas. In de crypte van de Sint-Nicolaasbasiliek te Bari worden de
stoffelijke resten van Sint-Nicolaas, de Bisschop van Myra, onder het altaar
bewaard. In de tombe onder het altaar vormt zich telkens opnieuw een vloeistof,
het zogenaamde Santa Manna. Hieraan worden miraculeuze eigenschappen
toegeschreven. Het Santa Manna wordt eenmaal per jaar, tijdens de feesten van 7
tot 9 mei, opgevangen door de rector van de basiliek in aanwezigheid van de
plaatselijke hoogwaardigheidsbekleders. Het Santa Manna wordt verdund met water
en in kleine beschilderde flesjes aan de gelovigen uitgedeeld. De basiliek is
een belangrijk bedevaartsoord zowel voor de Rooms-Katholieken als voor de
Orthodoxen. De Nicolaasverering verspreidde zich uit over héél Europa: in het
westen wordt Sinterklaas vooral vereerd als de beschermer van de kinderen, en
in het oosten als de grote wonderdoener. De Heilige Nicolaas van Myra werd
tevens de beschermheilige van Griekenland én van Rusland. Hier in Spanje is
Sint Nicolaas de patroonheilige van de stad Alicante.
Uit
bovenstaand verhaal blijkt dat Sinterklaas waarschijnlijk nooit in Spanje is
geweest. Waarom zingt men dan in België en Nederland dat de Sint uit Spanje
komt?
Er
zijn verschillende veronderstellingen. Van 1568 tot 1648 kenden we in de
Nederlanden de 80-jarige oorlog tussen de Nederlanden en Spanje. Ondanks deze
oorlog was er toch veel handel tussen beide landen. De Nederlanders ruilden
goud en zilver voor kruiden en sinaasappels. De mensen dachten toen dat alles
uit het zuiden en dus uit Spanje kwam. Dat is in de loop der tijd zo gebleven
en wellicht zegt men daarom dat Sinterklaas uit Spanje komt.
Een
andere veronderstelling is dat destijds het door Spanje bezette Bari in het
toenmalige koninkrijk van de Beide Siciliën lag waar Keizer Karel V koning was.
Zijn zoon Filips II zou later Spanje, de Nederlanden én de beide Siciliën
erven. Vandaar mogelijk de verwarring dat Sint-Nicolaas uit Spanje komt.
Misschien
komt het wel omdat Spanje zo goed rijmt op “de appeltjes van Oranje”...
En
waarom komt de Sint met ‘de stoomboot’? Sint Nicolaas was dikwijls de redder
bij in nood verkerende zeelieden op zee. Hij is ook patroonheilige van de
zeelieden. Reeds vanaf 1087 komt de Sint jaarlijks in de haven van Bari per boot aan. De intocht van Sinterklaas met zijn zwarte Pieten, enkele weken
voor zijn naamdag, is voor de kinderen het sein dat ze vanaf dan hun
schoen mogen zetten.
Hoe
dan ook, Spanje heeft helemaal niets met het Sinterklaas feest te maken zoals
wij dat in Nederland en België kennen. De Spanjaarden vieren hun pakjesavond op
de dag van ‘Los Tres Reyes Magos’, bij ons bekend als de Drie Driekoningen.
(Artikel geschreven voor De Costakrant)
