Na voltooiing van de werken in 1557 omvatte het
fort 24 paviljoenen, 2 winkels, 2 broodovens, 1 keuken, 1
algibre (waterput?) in het midden van het centrale plein en een kapel gewijd
aan Ntra. Sra. De Loreto, De vaste bewoning bestaat uit een commandant kapitein,
1 Sergeant, 1 trommelaar, 9 soldaten en 3 artilleristen.
Op 9 juli 1859 werd het kasteel eigendom van de
stad, renovatiewerkzaamheden werden uitgevoerd waardoor het gebouw zijn karakter
van vesting verloor.
Sindsdien is het gebouw gebruikt als hoofdkwartier
van de Guardia Civil, vredegerecht, ziekenhuis en ooit was er zelfs een
geïmproviseerde arena.
Momenteel is het kasteel-fort een Cultureel
Centrum, een Museo del Mar, gemeentelijke tentoonstellingsruimte, Het
"Baluarte del Duque de Arcos" (Het presidium van
de Hertog van Arcos)
en de kapel van Onze Lieve Vrouw van Loreto.
Over het beeld van Onze Lieve Vrouw van Loreto
welke in deze kapel staat gaat volgende legende:
De legende wil dat in 1643, in El Puerto
de Santa María (Cádiz), een Moorse opstand uitbrak gepaard gaande met
plunderingen en vernielingen van kerken en kloosters. De opstand breidde zich
uit naar Puerto de Santa María waar ook de zeer vrome vrouw, Maria
Guadalupe woonde. Maria bezat een prachtig beeld van Onze Lieve Vrouw van
Loreto. Ze had zo'n schrik dat het beeld in Moorse handen zou vallen want die
zouden het beslist vernietigen of verbranden. Ze wikkelde het Mariabeeldje in
een doek en vluchtte ermee naar de haven en gaf het aan een visser die in de
haven gemeerd lag en op het punt stond om uit te varen. De visser nam het
beeldje en vroeg waar hij het moest afleveren, waarop de vrouw antwoordde, dat
hij het beeldje moest achterlaten in de eerste haven die hij aanlegde. Eenmaal
op zee, bekeek de visser het beeld nog een goed en hij vond het zo mooi dat hij
besloot niet te stoppen in de eerste haven maar door te varen naar zijn
thuishaven Villajoyosa. De reis kwam echter sneller ten einde toen er een
enorme storm opstak waardoor de visser genoodzaakt was te gaan schuilen in de
haven van Santa Pola. De volgende dag was de storm gaan liggen en de visser
besloot terug uit te varen en het beeldje niet zoals beloofd achter te laten in
Santa Pola maar mee te nemen naar zijn thuishaven Villajoyosa. Drie keer poogde
de visser uit te varen maar telkens stak er plotseling een zware storm
op. Na de
derde dag besefte de visser dat het Mariabeeldje in Santa Pola wilde blijven.
De visser ging aan wal en gaf het beeld van Onze Lieve
Vrouw van Loreto aan de
bevolking van Santa Pola. Hij vertelde zijn verhaal en de volgende dag kon hij
zonder problemen uitvaren en terugkeren naar Villajoyosa, terwijl de Onze Lieve
Vrouw van Loreto in Santa
Pola bleef, zoals ze zelf wilde.
Het feest van de Onze Lieve Vrouw van Loreto
wordt in Santa Pola gevierd op 10 december.
De
vieringen zijn een enscenering van deze legende met aansluitend een processie
met het beeld van de Virgen de Loreto naar de kapel in het fort van Santa Pola.
